การควบคุมระบบบำบัดน้ำเสีย
ตอนที่ 1 - น้ำเสียและแหล่งกำเนิด
น้ำเสีย (Wastewater)
          น้ำเสีย   หมายถึง   น้ำทิ้งหรือน้ำที่ผ่านการใช้ประโยชน์จากกิจกรรมต่าง ๆ ในอาคาร
บ้านเรือนหรือโรงงานอุตสาหกรรม แล้วมีสิ่งปนเปื้อนปนมามากบ้างน้อยบ้าง ทำให้คุณสมบัติ
ของน้ำเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ไม่สามารถนำกลับมาใช้อุปโภคบริโภคได้อีก เว้นเสียแต่ว่าจะ
ได้ผ่านกรรมวิธีบำบัดที่เหมาะสมเสียก่อน
          สิ่งปนเปื้อนที่ปนมากับน้ำเสีย จะมีคุณลักษณะแตกต่างกันไปตามแหล่งกำเนิดของมัน
อาจมีสี กลิ่ม น้ำมัน สารอินทรีย์ สารอนินทรีย์ สารแขวนลอย เชื้อโรค ตลอดจนสารพิษต่าง ๆ
ในปริมาณที่แตกต่างกันออกไป
แหล่งที่มาของน้ำเสีย (Sources of Wastewater)
          เนื่องจากน้ำเสียมีคุณสมบัติแตกต่างกันไปตามแหล่งกำเนิด ทำให้สามารถแยกมันออก
ได้เป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ ดังต่อไปนี้
          น้ำเสียจากชุมชน (Domestic Wastewater)
        น้ำเสียส่วนนี้เกิดจากการใช้น้ำในชีวิตประจำวันจากที่พักอาศัย ร้านค้า ตลาด โรงแรม
อาคารชุด ตลอดจนที่ทำการต่าง ๆ น้ำเสียที่ระบายออกมาจะมีเศษอาหาร สบู่ สารซักฟอก
อุจจาระและปัสสาวะปะปนอยู่ เนื่องจากชุมชนส่วนใหญ่ยังไม่มีระบบบำบัดน้ำเสีย หรือที่มี
อยู่ก็ยังไม่ได้มาตรฐาน น้ำเสียส่วนนี้มักถูกปล่อยลงสู่แม่น้ำ ลำคลอง แล้วเกิดการเน่าเสียส่ง
กลิ่นเหม็น   ทำให้ออกซิเจนในน้ำมีปริมาณลดน้อยลง เกิดผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของพืชและ
สัตว์น้ำ อีกทั้งยังทำให้เชื้อโรคที่อาจปนมาแพร่กระจายเป็นอันตรายต่อผู้ใช้อีกด้วย
        น้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม (Industrial Wastewater)                  
      น้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมเกิดขึ้นได้หลายจุดในกระบวนการผลิต เริ่มต้นจากน้ำที่
นำมาใช้ล้างวัตถุดิบ น้ำที่ผ่านเข้ามาในกระบวนการผลิต น้ำที่นำมาล้างเครื่องใช้ไม้สอยเมื่อ
การผลิตสิ้นสุดลงตลอดจนน้ำที่ใช้ล้างพื้น นอกจากนี้ยังมีน้ำหล่อเย็นที่มีการปนเปื้อนน้อย น้ำเสีย
จากโรงงานอุตสาหกรรมจะมีคุณสมบัติแตกต่างกันออกไปตามประเภทของโรงงาน บางประเภท
ให้น้ำเสียเป็นกรด บางประเภทก็เป็นด่าง บ้างก็มีสารอินทรีย์ บ้างก็มีสารอนินทรีย์ บ้างก็มีสารพิษ
บ้างก็มีสี บ้างก็มีความขุ่น บ้างก็มีของเสียหลายชนิดปะปนกัน เป็นต้น
       เนื่องจากน้ำเสียมีคุณสมบัติแตกต่างกันนี้เอง จึงทำให้การบำบัดมีหลายวิธี และมีความ
ยากง่ายแตกต่างกันออกไป หากน้ำเสียส่วนนี้ถูกปล่อยลงสู่แม่น้ำลำคลองโดยไม่ได้ผ่านการบำบัด
ย่อมเกิดผลเสียหายต่อคุณภาพน้ำและระบบนิเวศน์ในแม่น้ำลำคลองอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้เช่น
เดียวกัน 
      น้ำเสียจากการเกษตรกรรม (Agricultural Wastewater)    
       น้ำเสียส่วนนี้เกิดจากการเพาะปลูกพืชและการเลี้ยงสัตว์ น้ำเสียจากการปลูกพืชจะมียา
ฆ่าแมลงยาฆ่าวัชพืชและปุ๋ยปนมาเป็นส่วนใหญ่ ส่วนน้ำเสียจากการเลี้ยงสัตว์จะประกอบ
ด้วยสารอินทรีย์เป็นหลักเพราะมีเศษอาหารตกค้างและมูลสัตว์ซึ่งล้วนเป็นสารอินทรีย์ทั้งสิ้น
ซึ่งคู่มือนี้จะไม่กล่าวถึงการบำบัดน้ำเสียอันเกิดจากการเกษตร แต่จะมุ่งเน้นถึงน้ำเสียที่เกิดจาก
ชุมชน และโรงงานอุตสาหกรรมเท่านั้น
         นอกจากแหล่งน้ำเสียทั้งสามแหล่งที่กล่าวมาแล้ว ยังมีแหล่งน้ำเสียจากแหล่งอื่นอีก เช่น
จากการท่องเที่ยว จากการพัฒนาพลังงาน การขนส่งและอื่น ๆ ซึ่งจะไม่ขอกล่าวไว้ในคู่มือนี้